Tìm hiểu qua các nhà khoa học Đài Loan mà tôi có dịp tiếp xúc mới biết năm 2009 HSR ở Đài Loan thu được 23,32 tỷ Đài tệ (khoảng 35 Đài tệ bằng 1 USD), tăng 1,2% so với năm 2008 . Mặc dầu giá vé không chênh lệch mấy so với giá máy bay nhưng do việc ra ga thuận lợi, lại có các phương tiện giao thông khác nối với các ga và với tốc độ rất nhanh (250-316 km/h) và mức sống của nhân dân khá cao  (GDP tới 29 800 USD/người), cho nên năm 2009 vẫn có tới 32,349 triệu lượt hành khách sử dụng HSR, tăng 5,8% so với năm 2008. Đây là chuyến đường sắt cao tốc nối Đài Bắc với Cao Hùng, dài 335,5km, chỉ có tất cả 13 ga (nhưng thực tế đỗ ít ga hơn) chạy dọc suốt lãnh thổ Đài Loan và có chất lượng rất cao. Đường sắt có chiều rộng là 1435mm, ngày 2/3/2007 được chính thức đưa vào hoạt động.

Tuyến đường sắt cao tốc ở Đài Loan.

Để “mục sở thị” hai thầy trò chúng tôi đã đi thử một chuyến suốt từ Đài Bắc đến tận Cao Hùng (giá vé mỗi chiều là 2440 Đài tệ, 33 Đài tệ là khoảng 1 USD) và thật ngạc nhiên khi thấy trên toa mà chúng tôi ngồi chỉ có đúng hai chúng tôi (!).

GS Nguyễn Lân Dũng (bên phải) và ông Nguyễn Bá Cự, Chủ nhiệm Văn phòng Văn hóa Kinh tế Việt Nam tại Đài Bắc trên chuyến tàu cao tốc từ Đài Bắc đến Cao Hùng.

Thật là thú vị trước tính toán nếu làm một đường đôi tầu nhanh với đường sắt khổ rộng 1,435m thì ta có thể tự làm lấy với kinh phí ít hơn rất nhiều, mà với vận tốc 150-200km/giờ thì lên tầu ngủ một giấc sáng hôm sau đã đến thành phố Hồ Chí Minh rồi. Đâu cần gì phải đi nhanh 5-6 tiếng như ở mươi nước có tiềm năng kinh tế giàu có. Con cháu ta sau này giầu có thì có thể làm đường sắt cao tốc toàn tuyến chỉ trong vài ba năm chứ đâu cần hàng vài chục năm như chúng ta đang định làm. Thời đại công nghệ đang phát triển như hiện nay thì biết đâu vài chục năm nữa chẳng có công nghệ đường sắt cao tốc khác hẳn tàu của Nhật Bản hiện nay.

Tôi rất chú ý đến ý kiến lo ngại về các tác động đối với môi trường, về diện tích rừng sẽ bị biến mất, về hậu quả của việc đào cắt tạo ta-luy cho đường sắt dài 149,5km trên đất dốc và của việc đào đắp 214,4 km trên nền đất thấp, việc xây dựng 72 đường hầm, dài tổng cộng tới 116,6 km...

Mong sao đến kỳ họp thứ 8 vào cuối năm nay Chính phủ chưa trình tiếp Dự án này ra Quốc hội (sắp hết nhiệm kỳ). Chính phủ cần có đủ thời gian để cân nhắc kỹ lưỡng hơn sau khi nghe mọi ý kiến phản biện của các chuyên gia trong và ngoài nước, cũng như ý kiến của đông đảo nhân dân cả nước.