Ngày 13/6/2008, tại Hà Nội, Hội Khoa học Lịch sử VN đã phối hợp với Đại Sứ quán Hoa Kỳ tổ chức để ông Larry Berman, Giáo sư khoa Khoa học Chính trị thuộc Đại học California tại Davis, người chấp bút cho cuốn hồi ký về cuộc đời của thiếu tướng tình báo Hai Trung - Phạm Xuân Ẩn, có buổi làm việc và nói chuyện với các nhà sử học Việt Nam về cuốn sách "Perfect Spy” (Điệp viên hoàn hảo).
GS Larry Berman là tác giả của nhiều quyển sách được quan tâm ở VN như No Peace, No Honor: Nixon, Kissinger and Betrayal in Vietnam (Không hòa bình, chẳng danh dự: Nixon, Kissinger và sự phản bội ở VN), The Free Press, 2001; Cuộc chiến tranh của Lyndon Johnson: con đường dẫn tới bế tắc ở Việt Nam, NXB W. W. Norton, 1989; và Hoạch định cho một Thảm họa: Mỹ hoá chiến tranh ở Việt Nam, NXB W. W. Norton, 1982.
Tại Mỹ, cuốn Điệp viên hoàn hảo” bằng tiếng Anh dày hơn 300 trang do NXB Smithsonian-Harper Collins ấn hành chính thức ra mắt độc giả vào tháng 4/2007. Nguyên văn tựa đề cuốn sách là "Perfect Spy: The Incredible Double Life of Pham Xuan An, Time Reporter and Vietnamese Communist Agent" (Một điệp viên hoàn hảo: Cuộc đời hai mặt phi thường của Phạm Xuân Ẩn - phóng viên Tạp chí Time và điệp viên cộng sản). Sau một năm phát hành ở Mỹ, cuốn sách đã gây tiếng vang, nhất là sau khi được giới thiệu trên Washington Post và nhiều tờ báo khác. Tại VN, bản quyền tiếng Việt của cuốn sách thuộc về Nhà xuất bản Thông tấn, sau khi ra mắt đã phát hành được gần 40.000 bản, một con số kỷ lục.
Sinh năm 1927 tại Biên Hòa, Đồng Nai, Phạm Xuân Ẩn tham gia Việt Minh khi còn rất trẻ. Đảng đã tuyển mộ ông làm tình báo viên với bí số X6 - điệp viên đơn tuyến trực thuộc mạng lưới tình báo H63 ở Củ Chi. Ông được cử đi học báo chí ở Mỹ trong thập niên 1950, trước khi quay lại Sài Gòn và trở thành phóng viên cho Reuters, Tạp chí Time, New York Herald Tribune, The Christian Science Monitor... Thời gian này, nhờ có quan hệ với nhiều nhà báo Mỹ như David Halberstam, Neil Sheehan, Stanley Karnow..., những người của CIA như Lou Conein, Edward Lansdale, William Colby... hay những nhân vật có quyền lực của chính quyền Việt Nam Cộng hòa mà Phạm Xuân Ẩn đã có được nhiều tin tức quan trọng để bí mật gửi về Quân uỷ Trung ương thông qua Trung ương Cục miền Nam. Gần 500 báo cáo bao gồm tài liệu nguyên gốc đã được sao chụp do ông gửi về đã đủ nói lên tầm quan trọng của những gì mà Phạm Xuân Ẩn đã cống hiến cho Tổ quốc.
Khác với nhiều cuốn sách từng viết về Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn: "Người Việt trầm lặng" của Jean Claude Pomonti, loạt bài về "Nhà tình báo đã từng yêu quý chúng ta" của Thomas A Bass, hay "Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời" của Nguyễn Thị Ngọc Hải ở Việt Nam, "Điệp viên hoàn hảo" của Larry Berman cung cấp góc nhìn toàn diện hơn, có nhiều chi tiết, trích dẫn từ nhiều nguồn hơn bất kỳ cuốn sách nào khác.
Tại buổi gặp gỡ, nhiều câu hỏi đã được đặt ra, tập trung vào cuộc đời đầy bí ẩn của nhà tình báo. Trả lời cho câu hỏi cuốn sách của Larry Berman được viết trên cơ sở nào, ông cho biết bản thân đã đến Việt Nam trên 20 lần, với hàng trăm giờ phỏng vấn nhà điệp viên trong suốt 5 năm. Mỗi chuyến đi Việt Nam, ông thường ở lại khoảng 2 tuần, hằng ngày, đến gặp ông Ẩn, bắt đầu từ 9 giờ sáng và ở đấy đến khi nào ông Ẩn mệt thì về. Sau đó, ông đi gặp khoảng 50 người ở Mỹ và những thành viên trong mạng lưới của Phạm Xuân Ẩn ở Việt Nam. Ông đã bỏ rất nhiều thời gian gặp gỡ hàng loạt nhân chứng, trong đó có bà Hằng, bà Tám Thảo, ông Tư Cang.. những thành viên của nhóm tình báo H63, mà hiện nay chỉ có 5-6 người trong nhóm còn sống.
Trong tác phẩm của mình, tác giả đã dành tất cả những tình cảm và sự tôn trọng khi nói về nhà tình báo Việt Nam mà ông bắt đầu gặp từ tháng 7/2001: “Tôi thấy cần phải viết về câu chuyện này- câu chuyện về cuộc đời của Phạm Xuân Ẩn với tư cách là một nhà tình báo trong chiến tranh, về những ngày ông hoạt động báo chí, về những năm tháng ông sống trên đất Mỹ, về những tình bạn của ông. Đó là câu chuyện về một cuộc chiến tranh, một thời kỳ hòa hợp dân tộc và hòa bình”. "Bạn sẽ thấy, đây là một cuốn sách vô cùng thú vị về ông Ẩn”.
Trần Xuân Thanh
|
