1. Phòng trừ rầy nâu, rầy lưng trắng

a. Đặc điểm phát sinh, gây hại

Rầy nâu, rầy lưng trắng đều thích hợp với điều kiện khí hậu ấm, nóng, độ ẩm cao, mưa nắng xen kẽ. Rầy gây hại nặng khi trồng lúa liên tục trong năm, dùng giống nhiễm rầy, gieo cấy mật độ dày, bón nhiều đạm, phun thuốc trừ sâu không đúng.

Tác hại trực tiếp: Rầy nâu chích hút nhựa cây lúa gây ra hiện tượng cháy rầy khi ở mật độ cao. Rầy lưng trắng cũng chích hút nhựa lúa làm cho cây lúa khô héo, nếu gây hại vào giai đoạn lúa trổ bông làm cho số lượng bông và chiều dài bông giảm, hạt lúa bị lép, lửng và làm chậm quá trình chín của hạt.

Tác hại gián tiếp: Rầy nâu là môi giới truyền virus gây bệnh vàng lúa, lùn xoắn lá cho cây lúa. Rầy lưng trắng là môi giới chính truyền bệnh virus lùn sọc đen hại lúa. Rầy chỉ truyền bệnh khi có nguồn bệnh (lúa bị bệnh, lúa chét bị bệnh, cỏ bị bệnh) tồn tại trên đồng ruộng.

b. biện pháp phòng trừ rầy nâu, rầy lưng trắng

- Sử dụng các giống lúa kháng rầy.

- Không trồng lúa liên tục trong năm, bảo đảm thời gian cách ly giữa hai vụ lúa ít nhất 20-30 ngày, không để vụ lúa chét.

- Không gieo cấy quá dày, bón cân đối NPK, tránh bón thừa phân đạm.

- Để bảo vệ cây lúa non, sau khi sạ nên cho nước vào ruộng và duy trì mực nước thích hợp để hạn chế rầy nâu chích hút thân cây lúa.

- Thường xuyên thăm đồng để phát hiện sớm sự xuất hiện của rầy trên cây lúa (phải vạch gốc để xem).

- Khi phát hiện rầy nâu trên đồng ruộng với mật độ 2.000 con/m² (giai đoạn lúa đẻ nhánh - làm đòng) hoặc 3.000 con/m² (giai đoạn lúa làm đòng - trổ) thì phải phun thuốc trừ rầy. Khi phun thuốc phải tuân thủ theo nguyên tắc "4 đúng": đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc và đúng cách.

2. Phòng bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá và lùn sọc đen hại lúa

a. Biểu hiện của bệnh

Bệnh vàng lùn: Lá cây lúa bị bệnh chuyển từ xanh nhạt sang vàng nhạt, vàng cam và vàng khô. Lá lúa bệnh có khuynh hướng xoè ngang. Bệnh làm giảm chiều cao chồi lúa và giảm số chồi của bụi lúa. Ruộng lúa bệnh ngả màu vàng, chiều cao cây không đồng đều.

Bệnh lùn xoắn lá: Cây bị lùn, màu lá xanh đậm. Rìa lá bị rách và và gợn sóng, dọc theo gân lá có bướu. Chóp lá bị biến dạng, xoăn tít lại. Lúa không trổ được, bị ghẹn dòng, hạt lép.

Bệnh lùn sọc đen: Cây lúa bị bệnh thấp lùn, lá xanh đậm, xoăn ở đầu lá hoặc toàn bộ lá, gân lá ở mặt sau bị sưng lên, bộ rễ phát triển kém, bị thâm đen và rất dễ nhổ, nảy chồi trên đốt thân và mọc nhiều rễ bất định. Trên bẹ và lóng thân xuất hiện nhiều u sáp và sọc đen. Bị bệnh nặng, cây lúa không trổ bông được hoặc trổ bông không thoát, hạt bị đen.

b. Biện pháp phòng bệnh

Các bệnh trên đều do virus gây ra, hiện chưa có thuốc đặc trị nên biện pháp an toàn và hiệu quả nhất là phòng bệnh, bao gồm:

- Thực hiện triệt để các biện pháp phòng trừ rầy nâu, rầy lưng trắng như đã nêu ở phần trên.

- Áp dụng các biện pháp canh tác đồng bộ để tạo cây lúa khỏe, nhất là giai đoạn trước trổ để gia tăng sức đề kháng của cây.

- Tiêu huỷ nguồn bệnh trên đồng ruộng, cụ thể: Thường xuyên thăm đồng và nhổ, vùi bỏ khóm lúa bệnh.  Nếu ruộng lúa bị nhiễm bệnh nặng (trên 10% số khóm bị bệnh) thì phải tiêu huỷ ngay bằng cách cày, trục cả ruộng để diệt mầm bệnh; trước khi cày vùi phải phun thuốc trừ rầy để tránh phát tán bệnh sang ruộng khác. Nếu lúa bị nhiễm nhẹ (rải rác, dưới 10% số khóm bị bệnh) thì phải nhổ bỏ cây bệnh và vùi xuống ruộng, không bỏ tràn lan trên bờ.