Ai dễ mắc bệnh gan nhiễm mỡ?

Gan nhiễm mỡ là bệnh dư thừa lượng mỡ tích tụ trong tế bào gan. Cụ thể là do quá trình chuyển hóa acid béo tại gan bị rối loạn dẫn đến giảm sự thải mỡ ở gan và hậu quả là tăng nhiễm mỡ gan. Thông thường, bệnh chỉ được phát hiện khi người bệnh được xét nghiệm máu, siêu âm hay sinh thiết tế bào gan, hoặc chỉ khi nào tốc độ lắng đọng mỡ trong gan xảy ra nhanh, người bệnh có cảm giác đau tức hoặc nặng vùng gan do bao gan căng ra.

Người bị gan nhiễm mỡ thường có tiền sử nghiện rượu, tiểu đường, béo phì, thiếu máu, ở người bị bệnh nhiễm khuẩn mãn tính như viêm loét đại tràng, viêm tụy mạn tính, suy gan mạn tính, lao… Ngoài ra, gan nhiễm mỡ còn do nhiễm các độc chất đối với gan như phosphore, carbon tetraclorua, gan nhiễm mỡ cấp tính trên sản phụ, gan nhiễm mỡ vì thiếu dinh dưỡng… Lưu ý, không nhất thiết phải là những người béo phì mới bị gan nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ còn hay bắt gặp ở những người ăn chay trường, ăn uống đạm bạc, suy dinh dưỡng lâu ngày, thiếu các vitamin và protein để tạo thành các chất chuyển hóa cần thiết để đưa chất mỡ ra khỏi gan.

Hiện nay, có quan điểm coi gan nhiễm mỡ là một triệu chứng do sự tích lũy mỡ quá nhiều tại gan. Bên cạnh đó cũng có thể hiểu đây là một bệnh lý do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, là hậu quả của nhiều bệnh và đến một lúc nào đó sẽ thành một bệnh thực sự, rất dễ dẫn đến xơ gan, suy gan, ung thư gan.

Dấu hiệu phát hiện gan nhiễm mỡ?

Tình trạng nhiễm mỡ ở gan xảy ra từ từ, do đó bệnh có thể giữ nguyên trong nhiều năm hoặc đột nhiên tiến triển thành xơ gan với hậu quả khó tránh khỏi là chết. Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ (hàm lượng mỡ chiếm 5 – 10% trọng lượng gan) có thể không có triệu chứng lâm sàng mà người bệnh tự cảm thấy được. Còn mức độ vừa hay nặng (hàm lượng mỡ 10 – 30%) sẽ có những biểu hiện như chán ăn, buồn nôn, nôn, trướng bụng. Những người ở thể nặng còn bị chứng vàng da, cổ trướng. Và khi được làm xét nghiệm máu thì các chỉ số chức năng gan như aminotransferase và alkaline phosphatase huyết thanh tăng nhẹ.

Những bệnh nhân gan nhiễm mỡ do những nguyên nhân khác nhau thì cũng có kèm theo những trệu chứng đặc trưng của những nguyên nhân đó. Ở các bệnh nhân tiểu đường và béo phì, các triệu chứng thường không rõ rệt trừ việc gan to và hơi tức vùng gan, xét nghiệm cho thấy chức năng gan bình thường hoặc tăng nhẹ men gan. Gan nhiễm mỡ cấp do ăn uống quá tải hay gây đau tức vùng gan, lượng mỡ máu cao. Những người nghiện rượu có thể bị gan nhiễm mỡ cấp sau một bữa rượu quá chén, thường đau vùng thượng vị phải cùng với các dấu hiệu đau do tắc mật. Nếu bị gan nhiễm mỡ cấp (thường gặp khi thai nghén) kèm theo vàng da và suy gan sẽ có biểu hiện rối loạn tâm thần, xét nghiệm thấy men gan và bilirubin tăng.

Nhiễm mỡ ở gan kéo dài làm giảm oxy hóa acid béo ở gan, tế bào gan bị hủy hoại, chức năng gan suy giảm. Người bị gan nhiễm mỡ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến nguy cơ xơ gan, thậm chí là ung thư gan…

Đã có thuốc đặc hiệu chưa?

Hiện nay chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu gan nhiễm mỡ nhưng nếu được chẩn đoán và có một số trị liệu thích hợp có thể giúp giảm tình trạng gan nhiễm mỡ, phục hồi tế bào gan… Vì vậy, mỗi người nên có thói quen khám sức khỏe định kỳ và nếu thấy mình có những triệu chứng như đã nói ở trên thì cần làm xét nghiệm máu để có chẩn đoán chính xác, kịp thời phòng tránh và điều trị gan nhiễm mỡ.

Hiện nay, tỷ lệ bệnh nhân điều trị liên quan đến gan nhiễm mỡ đang có xu hướng tăng nhanh. Để phòng bệnh cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ, bỏ rượu. Tập luyện thể dục thường xuyên, trong chế độ ăn nên tăng rau tươi, hoa quả, không nên ăn nhiều mỡ, đường và các phủ tạng động vật. Tăng cường dinh dưỡng bằng cách ăn tăng đạm thực vật, cá và nhiều vitamin. Kiêng hoặc tạm ngừng uống bia rượu là việc đầu tiên nên làm, nhất là đối với gan chưa bị ứ đọng nhiều và những người xơ gan nặng.

Ăn uống hợp lý, không nên ăn chuyên một loại thức ăn nào đó để phòng ngừa thiếu dưỡng chất. Không nên nhịn ăn giảm béo, vì giảm béo dễ dẫn đến chán ăn. Muốn giảm béo khoa học phải kết hợp giữa ăn uống với vận động thích hợp để giảm mỡ dần dần.

Chế độ ăn cho người bị gan nhiễm mỡ

Ngô, rau cần, nấm hương có tác dụng hạ cholesterol trong máu và tế bào gan. Ngoài ra còn có một số loại trà giúp giải độc, hạ mỡ máu và giảm béo. Những thực phẩm này đặc biệt thích hợp cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ. Một số món ăn cho người gan nhiễm mỡ như sau:

Ngô: chứa nhiều các acid béo không no, có khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói chung và cholesterol nói riêng. Theo dinh dưỡng học cổ truyền, ngô có vị ngọt tính bình, công dụng điều trung kiện vị lợi niệu, thường được dùng cho những trường hợp tỳ vị hư yếu, chán ăn, thùy thấp đình trệ, tiểu tiện bất lợi, phù thũng, rối loạn lipid máu, thiểu năng mạch vành.

Nhộng tằm: vị ngọt mặn, tính bình, giúp ích tì bổ hư, trừ phiền giải phát. Nhộng còn có tác dụng làm giảm cholesterol huyết thanh và cải thiện chức năng gan. Nhộng thường dùng dưới dạng các món ăn hoặc tán thành bột để uống.

Kỷ tử: có tác dụng ức chế quá trình tích tụ chất mỡ trong tế bào gan, thúc đẩy sự tăng sinh tế bào gan và cải thiện chu trình chuyển hóa chất béo.

Nấm hương: chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và tế bào gan. Thường dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn.

Lá trà: có khả năng giảm trừ các chất bổ béo. Trà có khả năng làm tăng tính đàn hồi thành mạch, giảm cholesterol máu và phòng chống sự tích tụ mỡ trong gan.

Lá sen: giảm mỡ máu, giảm béo và phòng chống sự tích tụ mỡ trong tế bào gan. Lá sen được dùng dưới dạng hãm với nước sôi uống thay trà hoặc nấu cháo lá sen.

Rau cần: chứa nhiều vitamin, tác dụng mát gan, hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá trình bài tiết các chất phế thải và làm sạch huyết dịch. Ngoài ra, người bệnh gan nhiễm mỡ nên bổ sung các loại rau tươi như cải xanh, cải cúc, rau muống… có công dụng giải nhiệt làm mát gan. Cà chua, cà rốt, măng bí đao, mướp, dưa gang, dưa chuột … thanh nhiệt, thông phù, hành khí, lợi tiểu. Các loại dầu thực vật như dầu lạc, dầu vừng, dầu đậu tương… chứa nhiều acid béo không no có tác dụng làm giảm cholesterol máu; các loại thịt, cá ít mỡ và các thức ăn chế biến từ đậu tương, đậu xanh, đậu đen.

Bệnh nhân gan nhiễm mỡ cần kiêng kị những thực phẩm và đồ ăn quá béo bổ như mỡ động vật, lòng đỏ trứng, não và gan gia súc, bơ…; các thứ quá cay và nóng như gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu, rượu, cà phê, trà đặc.